Van 5 t/m 12 november is de Week van de Mediawijsheid. Dit jaar staat deze week in het teken van Samen Sociaal Online: hoe houden we het samen sociaal online? In het nieuws verscheen afgelopen week een bericht dat het Openbaar Ministerie (OM) meldde dat er steeds meer mensen worden bedreigd via sociale media. Hieronder vind je een nieuwsbericht hierover van NU.nl.
Lesdoel
De leerling leert over online gedrag en de impact die dit kan hebben bij de ontvanger.
2 | Achtergrondinformatie
Het Openbaar Ministerie (OM) heeft steeds meer te maken met zaken waarin sprake is van opruiing of bedreigingen via vooral sociale media. "Mensen reageren hun boosheid af op een toetsenbord zonder te realiseren wat ze ermee aanrichten", zegt Gerrit van der Burg, de hoogste baas van het OM, tegen NU.nl.
Volgens Van der Burg heeft Nederland momenteel een gepolariseerde samenleving "waarin iedereen maar wat roept". "Het ontbreekt echt aan fatsoen en dat zeg ik niet alleen als baas van het OM, maar ook als burger."
Van der Burg is voorzitter van het College van procureurs-generaal en bekleedt daarmee de hoogste positie binnen het OM. Hij zag het aantal meldingen van bedreigingen van politici in 2020 toenemen naar 500, tegenover 393 in 2019. Het totale aantal rechtszaken over bedreigingen nam vorig jaar toe met 771.
Dit jaar zijn er al 164 verdachten van opruiing opgeroepen om voor de rechter te verschijnen. Dat waren er in 2020 nog 69 en in 2019 'slechts' 19. De toename is voor een groot deel te herleiden tot het instellen van de avondklok begin dit jaar. Daardoor waren er in verschillende steden rellen, die soms waren aangespoord of aangemoedigd door opruiende teksten op sociale media of chatdienst Telegram. Een deel van de de daders werd veroordeeld tot uiteenlopende straffen.
Besef van kracht woorden komt vaak pas achteraf
Volgens Van der Burg beseffen maar weinigen wat hun woorden teweegbrengen. "Berichten als 'we weten waar je kinderen wonen' en 'ze gaan eraan'. Mensen zijn oprecht bang. En het vergrijp is zo gepleegd. Het enige wat je nodig hebt is een toetsenbord."
D66-leider Sigrid Kaag bracht het begin oktober in haar eigen woorden naar voren in de rechtbank in Den Haag. "Ik was echt ontredderd en ik voelde de angst die het moet inboezemen", aldus de politicus. "Hoe veilig ben ik nog? Hoe veilig zijn mijn man en kinderen?"
Het was een reactie op de doodsbedreiging van de 43-jarige Erik van Z., die hij via Facebook onder de profielnaam X deed. Op 12 oktober werd hij veroordeeld tot vijf maanden celstraf, waarvan twee voorwaardelijk.
Van Z. verklaarde: "Ik deed het gewoon in een opwelling van woede. Het was impulsief en ik schaam me er diep voor." Dat is volgens Van der Burg typerend voor de houding van veel verdachten in dit soort zaken. "Maar ondertussen zijn wij wel behoorlijk intensief bezig geweest om zo'n zaak op te lossen."
"Om maar te zwijgen over de impact op de bedreigde", vervolgt Van der Burg. Deze week maakte Feyenoord-directeur Mark Koevermans bekend terug te treden vanwege bedreigingen aan zijn adres. "Dat is nogal wat. Zo'n beslissing maak je niet lichtzinnig. Dat laat zien wat de impact kan zijn."
3 | Uitwerking per dia
- Dia 1: Titeldia.
- Dia 2: Lees de vragen en open het gesprek in de klas. Doel: kennis activeren. Voor uitleg van ‘sociaal’, zie woordenschat op de volgende pagina.
- Dia 3: Lees de tekst.
- Dia 4: Lees het nieuwsbericht.
- Dia 5: Lees de tekst. Stel vragen: Kennen jullie een politicus of journalist of schrijver die bedreigd wordt/werd? (Mark Rutte, Sigrid Kaag, Peter R de Vries, Leyla Gül) Praat over deze nieuwsfeiten.
- Dia 6: Lees de vragen. Welke emoties roepen bedreiging op?
- Dia 7: Laat de leerlingen de chat lezen. Lees de bijbehorende tekst.
- Dia 8: Stel de vragen en laat de leerlingen vertellen. Waarom worden dit soort berischten verstuurd.
Reageren ze zelf online ook weleens boos? - Dia 9: Lees de tekst voor. Leg uit wie een vertrouwenspersoon kan zijn. Geef ook de mogelijkheid na de les nog even te blijven.
- Dia 10: Lees de regels voor online gedrag voor.
- Dia 11: De opdracht. Leerlingen mogen positief gedrag benoemen. De woorden niet, nooit en geen mogen niet gebruikt worden. het gaat om dat wél mag.
Woordenschat
sociaal: Als je sociaal bent, heb je oog voor anderen. Wie sociaal is begrijpt en voelt aan hoe mensen met elkaar zouden moeten omgaan.
Openbaar Ministerie (OM): Het Openbaar Ministerie is de enige instantie in Nederland die verdachten voor de strafrechter kan brengen. Wanneer iemand wordt verdacht van het plegen van een strafbaar feit, krijgt hij of zij met het Openbaar Ministerie te maken. Het OM zorgt ervoor dat strafbare feiten worden opgespoord en vervolgd.
Haatmails: Een haatmail is een e-mail die puur bedoeld is om een ander te kwetsen. Meestal zijn ze grof en vol beledigend taalgebruik.
Anoniem: Anoniem betekent dat de naam of persoon niet bekend is. Een anoniem account is dus een account waar de afzender zich niet bekend maakt.
Benodigdheden
Pen en papier per kind