In een oorlog staan partijen tegenover elkaar. Er is een conflict en in een conflict willen partijen gelijk hebben. Om te bepalen aan welke kant je staat, heb je betrouwbare informatie nodig. Journalisten doen objectief verslag van een oorlog. Dat betekent dat ze schrijven over de situatie of de situatie filmen, zonder partij te kiezen. Ze geven de feiten. Maar anderen kunnen deze regel aan hun laars lappen. Ze zijn onbetrouwbaar, hebben andere belangen en verspreiden nepnieuws. Vaak is het niet van echt nieuws te onderscheiden. Steeds vaker krijgen wij te maken met nepnieuws: dat wat je ziet, hoort en leest, is helemaal niet echt gebeurd. Of het is wel gebeurd, maar op een ander moment of in een andere context. Wat is nepnieuws? Waarom hebben partijen er belang bij om leugens te verspreiden? En hoe gevaarlijk is nepnieuws in een oorlog zoals het conflict tussen Rusland en Oekraïne? Dat bekijken we tijdens deze les.
Lesdoel
De leerling leert nepnieuws te herkennen en de ervaart de invloed op zichzelf en zijn omgeving van het inzetten van nepnieuws.
Voorbereiding
Voor leerlingen kan de oorlogssituatie in Oekraïne beangstigend zijn of vragen oproepen. Via social media krijgen ze veel beelden te zien die niet allemaal geschikt zijn voor hun ogen. Klassikaal het gesprek aangaan over de oorlog kan daarom prettig zijn, vooraf aan deze Mediabegrip-les. Onderaan deze pagina vind je twee brochures waarin beschreven staat hoe je dit gesprek in de klas kunt voeren.
Uitwerking per dia
- sheet 1-5: Introductie van het onderwerp nepnieuws.
- sheet 4-12: Uitwerking van het thema en verwerking. Uitleg van het begrip nepnieuws. We kijken wat nepnieuws voor gevolgen kan hebben op het leven van de leerling. Daarna kijken we hoe nepnieuws het verloop van een oorlog kan bepalen.
- sheet 13: Via de website Slechtnieuws.nl mogen de leerlingen een spel spelen. Door nepnieuws te plaatsen moeten ze proberen zoveel mogelijk volgers te krijgen die het nieuws geloven. Maar pas op dat je wel geloofwaardig blijft, anders verlies je alle volgers.
- sheet 14-15: Verdiepingsopdracht voor het voorgezet onderwijs. Bekijk het item van Nieuwsuur met voorbeelden van fake news in de oorlog tussen Rusland en de Oekraïne. Daarna gaan de leerlingen zelf op onderzoek uit door beelden te beoordelen op echtheid via de website Tineye.com.
Benodigdheden
- Pen en papier
- Chromebook per leerling
Woordenschat
Zich beraden op: Met zichzelf overleggen.
Betrouwbare informatie: De mate waarin erop vertrouwd kan worden dat de informatie feitelijk waar en relevant is. Alle informatie moet dus gecheckt zijn.
Aan hun laars lappen: Iets bewust negeren of er niet op ingaan.
Extra materiaal
Brochures
Gebruikte bronnen
https://pixabay.com/
https://nos.nl/video/2418076-het-westen-is-de-boef-en-rusland-is-de-held-dat-is-wat-veel-russen-horen
ttps://www.mediawijsheid.nl/nepnieuws/
https://www.hoezomediawijs.nl/video/waarom-en-hoe-wordt-nepnieuws-verspreid/
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/factchecks-zijn-goed-tegengif-tegen-desinformatie-blijkt-uit-internationaal-onderzoek~b1488f524/
https://nos.nl/nieuwsuur
https://tineye.com/