Bewaak je grens!

Dia 1 en 2: Melle

Introduceer de les aan de hand van de titel: Bewaak je grens. Waar denken de leerlingen aan als ze deze titel horen? Wat is de link met digitale geletterdheid, denken ze?
Lees het verhaal van Melle voor of print de tekst uit voor de leerlingen en lees het samen. Stel enkele vragen over vervuiling. Bespreek de vragen die in het verhaal gesteld worden.
In het vervolg van de les zullen we ingaan op mogelijke manieren om te handelen bij ongewenste internetinhoud.
Ter informatie: paarse hartjes naar iemand sturen betekent “ik ben seksueel opgewonden”. Door de Netflix serie “Adolescence” (Kijktip!) is er aandacht in de media voor emoji gebruik door jongeren. Meer informatie hierover op deze site en de emojij sheet van ChatLicense.

Dia 4: Nu in de media (ALLEEN VOOR GROEP 7/8 + KLAS ½)

Het is de Week van de Lentekriebels. Inn de ze week draait het om relationele en seksuele vorming. Een belangrijk onderdeel daarvan is dat jij weerbaar bent. Dat je weet wat jij kunt doen als er iemand over jouw grens heen gaat.
Het Jeugdjournaal maakte er een speciale uitzending over. Je kunt er voor kiezen om op dit moment in deze les de uitzending te bekijken. Deze duurt 25:12 minuten en geeft meerdere expliciete voorbeelden van grensoverschrijdend gedrag (bv. Een vrouw die op 11-jarige leeftijd seksueel misbruikt is). Voor groep 7/8 is deze uitzending geschikt, mits er een duidend gesprek aan wordt gekoppeld in de groep. Voor sommige leerlingen zal dit wellicht een (te) confronterende uitzending zijn. Onze tip: bekijk de uitzending zelf eerst en bepaal daarna of je deze wil laten zien. Je kunt er eventueel ook voor kiezen om deze uitzending als kijktip met ouders te delen, zodat er thuis aandacht kan worden besteed aan dit onderwerp.
Wij gaan in deze les aan de slag met een aantal tips die je zelf kunt toepassen. Het gaat hierbij om vreemde berichten, maar ook bijvoorbeeld wanneer je een video online ziet die je niet oké vindt. Hierbij draait het steeds om: Wat kan en zou jij doen? Benadruk dat het hier echt draait om persoonlijke grenzen.

Dia 5: Stelling (niveau 1)

Bespreek de stelling “Ik vind het moeilijk om “nee” te zeggen als ik iets niet wil.” Geef de leerlingen eerst wat tijd om zelf over de stelling na te denken en bespreek deze dan klassikaal. Leidt de discussie en stel kritische vragen.

Dia 6: Stelling (niveau 2)

Bespreek de stelling “Ik heb online nog nooit iets gezien wat ik te ver vond gaan” Geef de leerlingen eerst wat tijd om zelf over de stelling na te denken en bespreek deze dan klassikaal. Leidt de discussie en stel kritische vragen. Het gaat hierbij niet alleen om ontvangen berichten, maar ook bijvoorbeeld over video’s of berichten online. Waarschijnlijk kunnen veel leerlingen meerdere voorbeelden noemen. Gebruik hierbij ook je eigen ervaringen. Wanneer zag jij iets online wat over jouw grens ging? Wat deed je toen?

Dia 7: Stelling (niveau 3)

Bespreek de stelling “Online mag eigenlijk alles. Je mag zeggen en delen wat je wil.” Geef de leerlingen eerst wat tijd om zelf over de stelling na te denken en bespreek deze dan klassikaal. Leidt de discussie en stel kritische vragen. Hierbij gaat het ook over wat je zelf plaatst, dus niet alleen als reactie maar ook als initiatief. Houd je bij het plaatsen van foto’s of berichten rekening met grenzen van anderen? Mag inderdaad alles? Vrijheid van menigsuiting?

Op de volgende dia’s laten we je kennis maken met de “Erecode” een manier die jou kan helpen om je grenzen te bewaken. De Erecode heet zo, omdat alle woorden eindigen op “eren” en omdat het je helpt om jezelf in ere te houden.
Dit werkt als volgt.

Dia 9 Opdracht

Stap1: Je ziet iets wat jij niet oké vindt. Een bericht dat je krijgt en over je grens heen gaat, een video online die je bang maakt of een video waarin iets ergs gebeurt.

Belangrijk is om duidelijk te maken dat dit erg persoonlijk is. Het gaat over JOUW grenzen.

Dia 10: Opdracht

Voel even heel goed wat het bericht met je doet. Ben je boos? Verdrietig? Bang? Is het heel erg?

Dia 11: Opdracht

Onderneem nu actie. Op de volgende dia’s staan de 5 acties die je vanuit de Erecode kunt ondernemen.

Dia 12: Negeren

Dat klinkt misschien gek, maar je kunt uiteraard kiezen om niets te doen. Doen dit dan wel heel bewust en bedenk dat je eventueel later alsnog een andere actie kan ondernemen.

Dia 13: Rapporteren

Rapporteer het bericht bij de app. Zij kijken dan of het in strijd is met de regels van de app. Het kan dan zijn dat de maker dan straf krijgt. Het zorgt er bovendien voor dat het algoritme van de app leert dat je deze berichten niet leuk vindt.

Rapporteren is ook er met iemand over praten. Als een bericht je erg raakt, is dit de belangrijkste actie om te ondernemen. Je hoeft het niet alleen op te lossen. Hulp vinden kan bij je ouders, vrienden, leerkrachten, docenten enz. Maar ook via bijvoorbeeld Meldknop of de Kindertelefoon.

Doe bij strafbare feiten aangifte. Zie Meldknop voor meer informatie.

Dia 14: Blokkeren

Het blokkeren van de afzender heeft als grote voordeel dat je niet meer benaderbaar bent door de afzender. Het kan overigens zeker ook helpen om er preventief voor te zorgen dat je niet benaderbaar bent voor vreemden (zie Helpwanted.nl voor meer info).

Dia 15: Verwijderen

Deze actie zal meestal gekoppeld zijn aan een andere actie (bv. Negeren). Let op: bij strafbare feiten kan het helpen om het bericht niet te verwijderen maar op te slaan als bewijslast.

Dia 16: reageren/confronteren

Deze actie kan erg lastig zijn, omdat het kan leiden tot discussie en eventueel escalatie. Hierbij zijn respect en sociale vaardigheden van groot beland. Geef duidelijk aan wat het bij jou doet en blijf redelijk. Doet de ander dat niet? Neem dan andere actie.

Dia 18: Opdracht (ALLEEN GROEP 7/8 EN KLAS 1/2)

In het verhaal van Melle is misschien sprake van strafbare feiten. Als de “vriendin” inderdaad niet blijkt te zijn wie ze zegt te zijn, kan er sprake zijn van “grooming”.

- Zoek uit wat dat inhoud
- Schrijf een brief aan Melle waarin je haar advies geeft. Gebruik hiervoor duidelijk de onderdelen van de “Erecode”.

Schrijf minimaal 5 alinea’s waarin je advies en tips geeft aan Melle. Gebruik hierbij de informatie op:

• https://www.meldknop.nl/seks/grooming/
• https://www.helpwanted.nl/handleiding-instagram

Verzamel na de les de brieven en voorzie ze van feedback.

Deze opdracht past bij Kerndoel 2 – Diversiteit: De leerling handelt respectvol vanuit kennis over een diverse samenleving..

De wereld is van iedereen?

Een van de kerndoelen van Burgerschap is:

“De leerling handelt respectvol vanuit kennis over een diverse samenleving. “

Daaronder valt bijvoorbeeld het omgaan met mensen van andere religies, afkomst, gender en politieke voorkeur.

Online is er echter vaak heel veel strijd hierover. Hoe ga jij om met verschillende mensen? Bediscussieer de stelling op de volgende dia.

Stelling

Bespreek de stelling “Niet alle mensen zijn gelijk, maar alle mensen zijn wel gelijkwaardig.”