Maak jouw droom waar!

Dia 1 en 2: Melle

Introduceer de les aan de hand van de titel: Maak jouw droom waar! Waar denken de leerlingen aan als ze deze titel horen? Wat is de link met digitale geletterdheid, denken ze? Waarom is het woord jouw hier schuingedrukt en onderstreept?

Lees het verhaal van Melle voor of print de tekst uit voor de leerlingen en lees het samen. Stel enkele vragen over vervuiling. Wat weten de leerlingen daarvan? Herkennen ze het geschetste beeld van digitale rommel? Hebben zij de zelfde ervaring als Melle?

Ga in op de kogelvis-emoji. Dit is een oproep van de Reclame Code Commissie. Hierbij wordt iedereen opgeroepen om met een kogelvis-emoji te reageren wanneer je misleidende reclame ziet. Zo help je anderen om er niet in te trappen.

Dia 3: Nu in de media

Van weekvanhetgeld.nl :

“Van 24 t/m 28 maart 2025 is de 14e editie van de Week van het geld voor po, vo en mbo. Tijdens deze editie leer je jouw leerlingen hoe verstandige geldkeuzes kunnen bijdragen aan het realiseren van hun gelddromen. Dromen ze van een spelcomputer? Sneakers? Of een mooie reis? Zomaar enkele dromen waar geld voor nodig is. Meedoen aan de week is eenvoudig via ons gratis aanbod aan gastlessen en themapakketten. Doe jij ook mee?”

Jazeker doen we mee! We gaan het hebben over dromen en de invloed van reclame…

Dia 4: explainervideo’s

Ga met de leerlingen in gesprek over de dingen (die je met geld kunt kopen) waar zij over dromen. Waar kennen ze deze dingen van? Hebben ze die ergens gezien? Heeft iemand die ze kennen dat al? Hoe komen ze aan deze droom? Is het mogelijk dat reclame en influencers hier iets mee te maken hebben?

Bekijk de video’s op de dia. Deze ecxplainervideo’s van De Week van het Geld gaan hier op in en leggen hierover uit. De video’s duren allebei ongeveer 5 minuten.

Bespreek vervolgens de vragen die in de video’s gesteld worden en/of (een van) de stelling(en) op de volgende dia’s.

Let op: in de presentatie staan 3 stellingen oplopend in moeilijkheid. Bekijk zelf welke stelling voor jouw groep het beste past.

Dia 5: Stelling (niveau 1)

Bespreek de stelling “Ik heb wel eens iets gekocht omdat ik er iemand online over hoorde vertellen.” Geef de leerlingen eerst wat tijd om zelf over de stelling na te denken en bespreek deze dan klassikaal. Leidt de discussie en stel kritische vragen.

Dia 6: Stelling (niveau 2)

Bespreek de stelling “Influencers moeten duidelijker aangeven of ze voor een video betaald worden en door wie.” Geef de leerlingen eerst wat tijd om zelf over de stelling na te denken en bespreek deze dan klassikaal. Leidt de discussie en stel kritische vragen. Kijk voor de regels rondom online reclame en de regels voor influencers op: ondernemersplein.kvk.nl. Hier staat o.a. dat “De kijker of luisteraar moet goed kunnen zien of horen dat het om reclame gaat”.

Dia 7: Stelling (niveau 3)

Bespreek de stelling “Sociale media en games met reclame zou voor iedereen onder de 15 jaar verboden moeten worden.” Geef de leerlingen eerst wat tijd om zelf over de stelling na te denken en bespreek deze dan klassikaal. Leidt de discussie en stel kritische vragen.

Op deze dia zie je een voorbeeld van een digitale poster voor een gelddroom. In dit geval de Lego Lighthouse set. Met een positieve review en een influencervideo. En het bekende reclametrucje met de prijs (nog geen €300…de set kost €299,99)

Deze opdracht past bij Kerndoel 6 – Maatschappelijke vraagstukken: De leerling weegt af welke mogelijkheden die heeft om ten aanzien van maatschappelijke vraagstukken te handelen.

Waar hebben we het eigenlijk over?

Naast alle reclames en influencers online hebben we ook te maken met mensen, organisaties en overheden die de onlinecultuur inzetten om jouw denkbeelden en ideeën te beïnvloeden.

Zo verschijnt er steeds meer nepnieuws en propaganda online.

Dit met als doel om jou bepaalde zaken te laten geloven. Dit is niet nieuw, maar het internet zorgt wel voor een snellere en bredere verspreiding van nepnieuws. Dit kan gevolgen hebben voor onze maatschappij.

Mensen kunnen hierdoor terecht komen in een filterbubbel. Dat betekent dat je alleen nog maar dingen ziet online die aansluiten bij jouw specifieke voorkeuren en je denkbeelden versterken. Doordat ons brein vatbaar is voor negatieve berichtgeving “verdwalen” mensen hier soms in. In een oude uitzending van Arjen Lubach is dit benoemd als de Fabeltjesfuik.

Bekijk het voorbeeld op de volgende dia en bespreek dit samen.

Voorbeeld

Bespreek dit voorbeeld* aan de hand van de gestelde vragen.

• Waarom doen mensen dit? Eigen gewin of eigen gelijk halen, onrust stoken (de makers van het voorbeeld verkochten mondkapjes voor hoge prijzen, door dit berichten hoopten ze meer te gaan verkopen).
• Wat kan het gevolg zijn voor de maatschappij? Er ontstaat onrust, mensen gaan twijfelen. Dit kan voor gevaarlijke situaties zorgen.
• Hoe kunnen we dit tegengaan? Facts checken, checken, checken. Kritisch blijven denken. Bekijk ook diverse factchecking sites zoals bijvoorbeeld: nieuwscheckers.nl of De Marker.

*Dit voorbeeld gaat nog over de Coronapandemie. In die periode is er online veel verdeeldheid gezaaid. Andere voorbeelden van recentere datum zijn bijvoorbeeld:

• Eenzijdige berichtgeving door bepaalde mediaplatforms over situaties in de wereld
• Oude beelden gebruiken of video’s uit games
• Bewerkte beelden gebruiken

Welke voorbeelden kunnen de leerlingen benoemen? Wat zien zij online voorbijkomen?