Max Verstappen is een internationale held. Iedereen roept hoe goed, snel en gedreven hij is. Maar in de schijnwerpers staan is niet altijd fijn. Soms kan een beroemde ster heel hard vallen. Als je beroemd bent, hebben mensen snel een mening over je en soms gaat die mening wat verder. Dan wordt het haat of word je bedreigd. Wat mag je nou wel en niet zeggen op internet? Welke regels zijn er en wat gebeurt er als je je daar niet aan houdt? Dat leren leerlingen in deze les. Ten slotte gaan ze op de stoel van Facebook-baas Mark Zuckerberg zitten en mogen de leerlingen beoordelen of de posts mogen blijven staan of dat ze verwijderd moeten worden.
Lesdoel
De leerling:
• leert het verschil tussen online haat en vrije meningsuiting en welk effect dit heeft op de ontvanger.
2 | Achtergrondinformatie
Juicekanalen vs. Marco Borsato: 'Wij zijn sappiger dan de grotere media'
Datum: 10-12-2021 Bron: NOS.nl
Een BN'er die justitie vraagt onderzoek te doen naar de bron van geruchten op juicekanalen: voor zover bekend is Marco Borsato de eerste die zo'n stap neemt, nadat hij op zulke roddelaccounts op sociale media van wangedrag is beticht.
De aantijgingen betreffen grensoverschrijdend seksueel gedrag van de zanger tegenover minderjarige meisjes. Volgens Borsato's advocaten gaan die geruchten al rond sinds vorig jaar en zijn het puur roddels. Maar inmiddels zou er sprake zijn van toenemende aanvallen op Borsato's integriteit en reputatie.
Of het Openbaar Ministerie daadwerkelijk een onderzoek start, is nog onbekend. Eerst wordt het verzoek van Borsato's advocaat Geert-Jan Knoops beoordeeld, laat een woordvoerder weten. Borsato heeft geen aangifte gedaan en het is "geen gebruikelijke route" om direct naar het OM te stappen, zegt de woordvoerder.
"We willen eerst nader onderzoek naar de bron van het kwaad", antwoordt Knoops op de vraag waarom hij geen aangifte deed tegen RoddelPraat, het kanaal dat de geruchten online zette. "Het zijn waarschijnlijk meerdere bronnen. We hebben daar zelf al heel veel onderzoek naar gedaan en willen dat nu door het OM laten doen."
Dennis Schouten van Roddelpraat, het YouTubekanaal dat de geruchten over Marco Borsato als eerste naar buiten bracht, maakt zich geen zorgen. "Ik vind het allemaal een beetje vaag. Als Borsato aangifte zou willen doen tegen de verspreiders, dan hoeft daar geen onderzoek voor gedaan te worden. Als hij aangifte doet tegen collega Jan Roos en mij, dan zullen wij in de rechtbank melden wat we hebben gezegd: dat we geen direct bewijs hebben, maar dat we de roddels wel uit betrouwbare bronnen hebben vernomen."
Ze hebben lang getwijfeld of ze het zouden brengen, zegt Schouten. "De roddel ging al een jaar rond en het werd steeds concreter en groter. Niemand durfde het te brengen."
De mensen achter Instagram-account JuiceChannel zeggen dat ze de roddels ook hadden gehoord, maar toen besloten er niets mee te doen. "Iets kleiners, bijvoorbeeld als iemand vreemdgaat, kun je eerder online gooien dan geruchten dat iemand aan kinderen heeft gezeten", zegt mede-oprichter Dephlin Jacobs. "Dat moet je 200 procent zeker weten, vind ik."
Juicekanalen, vaak niet meer dan een Instagram-account of een YouTubekanaal, winnen snel aan populariteit. De bekendste roddelkanalen in Nederland, een handvol, tellen tussen de 100.000 en 150.000 volgers en dat aantal neemt snel toe.
Onduidelijk gebruik van bronnen
Het grote verschil tussen juicekanalen en de traditionele roddelpers is de manier waarop ze met bronnen en verhalen omgaan, zegt Mark Deuze, hoogleraar mediastudies aan de Universiteit van Amsterdam.
Mediawetenschapper Linda Duits
De wet zegt wel dat smaad en laster strafbaar zijn. "Mensen denken vaak dat de vrijheid van meningsuiting onbeperkt is, maar dat is niet zo", zegt mediawetenschapper Linda Duits, verbonden aan de Universiteit Utrecht. "We hebben wetten die ons tegen smaad en laster beschermen en daarbij maakt het niet uit wáár je iets zegt dat feitelijk onjuist is en een goede naam besmeurt. Het lijkt mij nogal risky business bij zo'n kanaal, ook omdat ze mogelijk geen vermogen hebben om een advocaat van te betalen, zoals roddelbladen wel hebben."
JuiceChannel krijgt geregeld berichten van mensen die met een advocaat dreigen. Ook worden de makers weleens benaderd om content weg te halen, zegt Dephlin Jacobs. Maar volgens hem is het nog nooit zo ver gekomen dat er daadwerkelijk een advocaat aan te pas is gekomen.
Oprichters van JuiceChannel
Jacobs en Kaylee Willems zijn JuiceChannel als grap begonnen en zeggen dat ze "zo goed mogelijk de waarheid in beeld willen brengen, soms negatief maar zeker ook positief. Mensen willen up-to-date zijn en houden van juice. Wij zijn daarin iets sappiger dan de grotere media en voegen onze eigen mening toe."
Jacobs en Willems verdienen geld met Juicechannel dankzij sponsordeals. Ze hebben hun eigen grenzen getrokken: informatie over zwangerschappen en drugsgebruik wordt niet gedeeld en ze laten ook geen gezichten van kinderen zien. De tips komen onder meer van vrienden en familieleden van BN'ers, zeggen ze.
3 | Lesuitwerking
Open de bijbehorende PowerPoint waarin deze les voor je klaar staat.
Dia 1: Titeldia.
Dia 2: Bespreek de vragen klassikaal.
Dia 3: Maak met de klas een woordweb op het digibord. Waarschijnlijk staan er alleen maar positieve woorden. Hoe komt dat?
Dia 4: Lees de tekst.
Dia 5: Lees de tekst. Bespreek dit eventueel nog verder in de klas. Wat houdt dit in? Wat kunnen de gevolgen zijn voor Borsato? Wat is de impact nu al voor Borsato (verdacht gemaakt).
Dia 6: Lees de tekst. Bespreek de Juice channels. Wat betekent dat, geen feiten checken? Wie volgt juice channels en waarom?
Dia 7: Lees de tekst. Praat over deze quote met de klas. Wat zijn de gevolgen voor anderen?
Dia 8: Lees de tekst.
Dia 9: Lees de tekst. Heeft iemand in de klas wel eens haatmails gehad die dat wil vertellen?
Dia 10: Lees de tekst
Dia 11: Speel de quizzz klassikaal.
Dia 12-13: Kinderen met insta- of TikTok-accounts of eigen You-Tube kanaal leren hier wat ze zelf kunnen ondernemen om haatmails te voorkomen of te verwijderen.
Dia 14: Lees de tekst en speel (een stukje) van de video-clip.
Dia 15: Maak de test klassikaal of in tweetallen (afhankelijk van niveau van groep) Bespreek naderhand vragen die er zijn.
Dia 16: In deze video vertelt een meisje over de haatmails die ze ontving op haar vlogs. Ze klopt aan bij de politie (Elly Lust) voor advies. Materiaal voor als er tijd over is want duurt 12 minuten.
Woordenschat
Een smet hebben op
De betekenis van een smet ergens op hebben is dat het aangetast, beschadigd of vervuild is.
Imago
Je imago is het beeld dat anderen van je hebben. Iedereen heeft een imago. Een imago kan veranderen door dingen die gebeuren. Je imago kan dan positiever worden of negatiever. Online heb je ook een imago. Dat imago bestaat uit alles wat over er online over jou te vinden is.Ook dat kan steeds veranderen.
Waar rook is is vuur
Dit is een uitdrukking of gezegde. Van de meeste geruchten is er altijd wel iets waar Of: als er iets naars over iemand wordt verteld is er vast wel een kern van waar.
Benodigdheden
- Chromebook of computer per leerling (bij zelfstandig uitvoeren van de opdracht).
- PowerPoint-presentatie Mediabegrip week 50.
Quiz: wat mag je wel en niet posten?
Gebruikte bronnen
Juicekanalen vs. Marco Borsato: 'Wij zijn sappiger dan de grotere media'
https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/artikel/5221734/online-racisme-haat-internet-politie
https://www.mediawijsheid.nl/dreigtweets/
https://app.nos.nl/datavisualisatie/nosop3/2017/facebook-quiz/index.html
https://www.charlotteslaw.nl/how-to-dealen-haat-comments/